De dood … het is iets dat velen onder ons angst inboezemt. De manier waarop we de dood zullen tegenkomen, kunnen we immers niet voorspellen, niet voor onszelf noch voor onze naasten.
Vroeg of laat krijgen we ermee te maken: een diagnose, de angst, het sterven … Het verlies van iemand van wie we houden, een geliefde, een vader, een moeder, een kind. En dit alles moeten we aanvaarden, ons er doorheen slaan, al weten we vaak niet hoe. We doen dit allemaal anders, elk op onze eigen manier. Daarbij is er geen goede of foute manier. Vaak moeten we nog uitvissen welke manier het best bij ons past. De dood hoort bij ieders leven en raakt ons in onze diepste kern. Bij sommige families worden de diepste verlangens en bekommernissen besproken, terwijl dit bij andere families niet bespreekbaar is.
In juni 2021 behaalde ik mijn diploma voor de opleiding bij Vives ‘Bemiddeling in laatste levensfase, levenseinde en euthanasie”.
Die opleiding heeft mij enorm veel bijgebracht. In ons leven zijn we voortdurend bezig met loslaten. Denk maar aan ouder worden, jobs loslaten, relaties, vriendschappen, verlies van naasten … Wanneer iemand een levensbedreigende diagnose krijgt, treft dit niet alleen de patiënt zelf, maar ook zijn context, namelijk zijn relaties en familie. Want de nabestaanden, die moeten straks alleen verder.
Een diagnose, de laatste levensfase en de keuzes die daarbij genomen worden, brengen emoties mee en zetten balansen onder druk. Praten over ziekte en sterven is voor velen erg moeilijk. Bemiddeling creëert een veilig kader voor gesprekken over ziekte, sterven en laatste wensen.
Elke naaste moet in staat gesteld worden om met zijn of haar eigen emoties om te gaan, om gehoord te worden, net zoals de stervende gehoord dient te worden in zijn of haar laatste wensen. De bemiddelaar kan mensen begeleiden in het aanvaarden van ziekte en sterven van de patiënt en de naasten, elkaar echt begrijpen, bepaalde wensen verduidelijken en uitvoeren …
Elk mens wil verzoend sterven. Vaak wensen mensen onopgeloste conflicten uit het verleden te herstellen, verloren contacten herstellen, misverstanden uit de wereld helpen, er zeker van zijn dat de nabestaanden geen erfrechtelijke conflicten zullen hebben … Vaak kiest de stervende voor euthanasie, wat op onbegrip kan stoten bij de nabestaanden. Communicatie is hierbij dan van groot belang.
Er zijn zoveel gevoeligheden in familierelaties. Zo zijn er bijvoorbeeld conflicten waarbij erfgenamen zich benadeeld of niet gewaardeerd voelen. De praktische afwikkeling van erfeniskwesties vormt een mogelijk gespreksonderwerp, maar deze vorm van bemiddeling gaat veel verder dan dat.
Onderdrukte conflicten, behoeften die niet gehoord worden, gebrek aan respect en erkenning voor ieders visie en emoties ontnemen mensen vaak de kans op een sereen afscheid. Bij naasten zal dit blijven nazinderen en het rouwproces in het gedrang brengen, wat heftige gevolgen kan hebben voor het behoud van familiale banden.
Sterven of een nakend afscheid laat niemand onberoerd en kan familiesystemen op losse schroeven zetten. Als bemiddelaar in levenseindesituaties help ik mensen om opnieuw verbinding te vinden, vroegere conflicten te herstellen, probeer ik mensen te begeleiden in hun communicatie rond ziekte, sterven en laatste levenswensen, hen bij te staan in hun zoektocht naar waardig en verzoend sterven en begeleid ik nabestaanden in hun communicatie rond erfeniskwesties.
Ik verloor mijn vader op 28 december 2020.
Mijn vader, die heel sterk relativeerde, hielt niet van grote woorden. Hij was wie hij was: eerlijk, rechtvaardig en behulpzaam. Hij hield niet van veel show en was recht voor de raap. Mijn vader liet mij mijn pad gaan, met vallen en opstaan en rekende erop dat ik mijn lessen trok uit mijn ervaringen. Hij ging er altijd vanuit dat ik zelf in staat zou zijn om juiste keuzes te maken.
Toen mijn zoon, Lukas, op 21 april 2010 werd geboren, was mijn vader de opa die elk kind zich kon wensen. Een opa die alles meteen liet vallen om voor Lukas te zorgen. De lieve, rustige aanwezige opa, die ervan hield om met Lukas te spelen, maar ook graag toekeek hoe de kleine zich vermaakte.
Toen mijn vader net op pensioen ging in de lente van 2012, kreeg hij een zware trombose. Zijn leven hing aan een zijden draadje, maar hij vocht voor zijn leven en overleefde het. Met zijn wilskracht en doorzettingsvermogen sloeg hij zich erdoor. Hij leerde opnieuw praten, schrijven en stappen… Dat was een lange weg. Hij was niet meer dezelfde persoon als voorheen, en dat besefte hij ook. Dat zag ik. Maar mijn vader was een man van weinig woorden, hij was geen prater. Hij genoot van kleine dingen. Hij hield ervan op zijn bankje in de tuin te zitten en te kijken naar de bloemenperkjes en planten, te luisteren naar de geluiden van de natuur …
Tijdens de laatste maanden van 2019 ging mijn vader geregeld eens niet naar de fitness. Hij bleef wel dagelijks op zijn hometrainer rijden en probeerde vol te houden. Ik had dit moeten zien, er had een belletje moeten rinkelen. Tijdens de eerste maanden van 2020 verloor hij vaak zijn evenwicht en kwam hij steeds meer ten val. Maar Covid kwam en er werden regels opgelegd. Men geraakte niet zomaar bij dokters en specialisten. Er werden dus online consulten geregeld.
Het ondenkbare gebeurde ... Begin maart 2020 werd een kwaadaardige hersentumor vastgesteld boven zijn oor. Hij moest deze diagnose in eenzaamheid verwerken, want niemand mocht bij hem in de kamer. Mijn moeder moest alleen naar huis. Hij onderging twee operaties aan zijn hoofd, chemotherapie en bestralingen. Mijn vader was een wetenschapper. Zijn geloof en vertrouwen in de medische wereld was groot. Hoe ziek hij ook was als gevolg van de behandelingen, hij klaagde nooit. In oktober 2020 moesten we na een controlescan onder ogen zien dat de tumor vermoedelijk terug zou komen, ondanks de chemo en bestralingen.
Dat was een harde realiteit. Een realiteit die ik niet onder ogen wou zien. Mijn papa had veel verdriet, dat zagen we, mijn moeder en ik, maar hij sprak dit nooit uit. Hij zei altijd: “Het is wat het is en we zullen wel zien. Ik ben er nog.” Mijn papa zou nooit opgeven. Hij hield zich vast aan elke sprankel hoop en bleef steevast zijn chemokuren ondergaan. Hij bleef glimlachen, genieten van een stukje taart, een koffietje, een dessertje, een boterham … Tot mijn vader op donderdag 16 december 2020 begon over te geven. Het hield maar niet op. Volgens de huisarts moest mijn vader naar het ziekenhuis voor een baxter. Ik heb mijn vader veel vragen gesteld, maar die ontweek hij, stelde mij gerust. Na enkele dagen in het ziekenhuis was mijn vader plots palliatief. Hij was al dagen bedlegerig en kon niet meer praten noch slikken …
Op kerstavond 2020 kwam mijn vader naar huis. Mijn bed werd uit mijn oude slaapkamer naar beneden gehaald. Mijn moeder en ik weken niet van zijn zijde. Het deed hem goed thuis te zijn, omringd door de mensen die hem het liefst zagen. Hij wist het, maar het was te laat … We konden niet meer praten. Toch probeerden mijn moeder en ik hem nog te geven wat we konden: onze liefde. Er gewoon zijn, met een enorme betrokkenheid van Palliatieve Thuiszorg en Zorgconnect. Dankzij hun steun en hulp konden we dit aan en mijn vader geven wat hij zo graag wou. Thuis sterven.
Mijn vader stierf in mijn bijzijn op 28 december 2020.
